Όχι, όλα δεν γίνονται με χρήματα
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 05.10.2014
Ο μύθος της Κάρμεν δεν έπαψε ποτέ να εμπνέει σπουδαίους καλλιτέχνες, που εξέφρασαν το θαυμασμό τους για αυτή.
Της Κυριακής Τσολάκη
Τι μπορεί να σημαίνει η συγκεκριμένη όπερα για μία μαέστρο, όπως η Λίζα Ξανθοπούλου; Πολλά, κυρίως όταν τη διευθύνει μουσικά.
Ο Τσαϊκόφσκι τη χαρακτήριζε σπάνιο έργο, ο Στράους συμβούλευε να την ακούσουν οι νέοι συνθέτες που ήθελαν να μάθουν ενορχήστρωση, ενώ ο Μπραμς την παρακολούθησε είκοσι φορές. Η όπερα “Κάρμεν” του Μπιζέ συγκινεί σε όλη τη διάρκεια της πορείας της τους καλλιτέχνες αλλά και το κοινό του είδους. Για τη γνωστή μαέστρο Λίζα Ξανθοπούλου, που θα διευθύνει μουσικά τη συμπαραγωγή του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης και των 49ων Δημητρίων, αυτό είναι κάτι αυτονόητο.
Ποιο είναι για σας το πιο γοητευτικό στοιχείο της “Κάρμεν”;
Η συγκεκριμένη όπερα είναι ίσως από τις λίγες που με τον πιο γήινο τρόπο αναδεικνύει το πάθος ως κύριο χαρακτηριστικό του έρωτα. Η Κάρμεν ως πρόσωπο δε είναι από τις πιο μεθυστικές πρωταγωνίστριες του λυρικού θεάτρου. Επίσης η μουσική σύνθεση του Μπιζέ, ακουμπώντας στις παρυφές της λαϊκής φόρμας του chanson, καταφέρνει να συνεπαίρνει τον ακροατή ως ρέουσα και εύηχη, χωρίς να περνάνε στο κοινό οι τεχνικές δυσκολίες της πολύ απαιτητικής παρτιτούρας. Τέλος με αγγίζει πολύ το γεγονός ότι εν ζωή ο συνθέτης, όπως πολλοί, ήρθε αντιμέτωπος με αιχμηρές και αρνητικές αντιδράσεις σχετικά με το έργο και δεν πρόλαβε να βιώσει την αποθέωση της σύνθεσής του, που μέχρι σήμερα παραμένει αμείωτη.
Τι δυνατότητες προσφέρει σε έναν μαέστρο αυτό το έργο και τι δυσκολίες έχει γι’ αυτόν;
Δυνατότητες; Να ερωτευτείς κι εσύ. Δυσκολίες; Δεν είναι πιο δύσκολη τεχνικά από άλλες. Ούτε η ευκολότερη. Η δυσκολία έγκειται στο να αναδειχθεί από την ερμηνεία το εύρος όλων των συναισθημάτων των πρωταγωνιστών και των συνόλων. Τη μεγαλύτερη δυσκολία στη συγκεκριμένη όπερα την έχει ο ρόλος της Κάρμεν, καθώς η τραγουδίστρια είναι συνεχώς επάνω στη σκηνή, καλούμενη αφενός να ερμηνεύσει απαιτητικά μέρη, αφετέρου να καταφέρει να μετουσιώσει το φλογερό αντικείμενο του πόθου κάθε άνδρα στην αίθουσα και όχι απλώς μία ερωτική φιγούρα ενός ειδυλλίου στη σκηνή.
Δεν είναι η πρώτη φορά που διευθύνετε αυτήν την όπερα. Τι αλλάζει τώρα;
Η όπερα αυτή είναι έργο ρεπερτορίου για κάθε θέατρο στον κόσμο. Ως εκ τούτου ένας μαέστρος πρέπει να μπορεί να τη βγάλει από την “τσέπη”. Ακόμη μία φορά τη διευθύνω και είναι σαν να την ανακαλύπτω από την αρχή. Την απολαμβάνω δε στη συνεργασία μου με το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, μία συνεργασία εξαιρετική από κάθε άποψη! Το Μέγαρο είναι κραταιό ποιοτικά και ποσοτικά σε υψηλό επίπεδο. Νομίζετε ότι γίνεται με χρήματα αυτό;
Υπήρξατε καλλιτεχνική διευθύντρια της Όπερας Θεσσαλονίκης. Ποια είναι η αίσθησή σας τώρα που δεν υπάρχει αυτός ο οργανισμός στην πόλη;
Την περίοδο που κλήθηκα να αναλάβω την καλλιτεχνική διεύθυνση της Όπερας Θεσσαλονίκης, ο οργανισμός βρισκόταν σε ένα καθεστώς, αν μπορώ να το χαρακτηρίσω έτσι, εξαρτημένης αυτονομίας. Είχα από πολύ νωρίς επισημάνει την ανάγκη πλήρους αυτονόμησης της Όπερας, αλλά είτε λόγω των συνθηκών εκείνης της περιόδου είτε λόγω συγκεχυμένης πολιτικής βούλησης όχι απλώς δεν υπήρξε αυτονομία, αλλά η Όπερα Θεσσαλονίκης, την οποία άφησα με ένα σημαντικό οικονομικό πλεόνασμα, έκλεισε την αυλαία της κληροδοτώντας στο ΚΘΒΕ τεράστιο χρηματικό χρέος. Έχοντας γνωρίσει εκ των έσω αφενός τις τεράστιες δυσκολίες που αντιμετώπιζε ένας τέτοιος οργανισμός σε μία πόλη της Ελλάδας, της πόλης μου, που δεν ήταν η Αθήνα, αφετέρου και το εξαιρετικό κοινό της Θεσσαλονίκης, όπως και τη δίψα των νεοτέρων να γνωρίσουν την όπερα καλύτερα (σε αυτό βοήθησε σημαντικά το εκπαιδευτικό πρόγραμμά μας), θα σας έλεγα πως θεωρώ αναγκαία τη λειτουργία ενός λυρικού θεάτρου στην πόλη μας αλλά υπό συνθήκες και με δεδομένα εντελώς διαφορετικά. Το να διοριστεί απλώς ένας ικανός καλλιτεχνικός διευθυντής σε έναν οργανισμό που πολεμάται εκ των έσω με οικονομική ενίσχυση τόση, ώστε με την πιο χρηστή διαχείριση και τον πλέον εμπνευσμένο καλλιτεχνικό σχεδιασμό να καταφέρνει απλώς να παράγει ένα στοιχειώδες ημερολογιακά καλλιτεχνικό έργο, ήταν κάτι που έμοιαζε πρόχειρο και για τα μάτια του κόσμου. Το αποτέλεσμα θα ήταν το ίδιο και το αυτό και εντελώς… απρόσκοπτα θα επιτυγχανόταν, εάν εκφραζόταν ρητώς η βούληση του υπουργείου Πολιτισμού, που θα συνδυαζόταν βέβαια από ανάλογες επιχορηγήσεις να παρουσιάζει και οπερατικά έργα το ΚΘΒΕ σε ανάλογη συχνότητα με την καθοδήγηση καλλιτεχνικού υπευθύνου υπό τον καλλιτεχνικό διευθυντή του ΚΘΒΕ (το “υπό” θα το τονίσω) ή να παράγει περισσότερες παραγωγές όπερας το Μέγαρο Μουσικής της πόλης μας. Και οι δύο οργανισμοί είχαν αυτά που η Όπερα Θεσσαλονίκης δεν είχε: αυτονομία, ιστορία, χώρους και πλήρες τεχνικό και διοικητικό προσωπικό. Επομένως ποιος ο λόγος για ημίμετρα, εάν δεν έχουν σκοπό και στόχο; Θέλουμε Όπερα Θεσσαλονίκης; Όλοι; Αν ναι, ας αρχίσουμε από την αρχή κοιτώντας προς… Η κρίση δεν είναι απαγορευτική! Όχι, λεφτά δεν υπάρχουν, αλλά μπορούν να βρεθούν, εάν το θέλουμε, και επίσης -ξανά- όχι, όλα δεν γίνονται με χρήματα.
Η μαέστρος Λίζα Ξανθοπούλου μάγεψε τους φιλόμουσους
Εφημερίδα Anadolu Ajansi, 12.03.2011
Σε συνέντευξη της στην εφημερίδα Anadolu Ajansi η Λίζα Ξανθοπούλου, που είναι εδώ και πέντε μέρες στην Σμύρνη, ανέφερε ότι σε έναν επαγγελματικό χώρο που είναι ανδροκρατούμενος, είχε πολλές δυσκολίες και έπρεπε να επιμένει δουλεύοντας πάρα πολύ.
Με την αφορμή της Ημέρας της Γυναίκας η ελληνίδα μαέστρος Λίζα Ξανθοπούλου διηύθυνε την Συμφωνική Ορχήστρα της Σμύρνης στην αίθουσα συναυλιών Ahmed – Adnan Saygun. Η Bahar Biricik (βιολί) ήταν η σολίστ της συναυλίας. Το πρόγραμμα περιελάμβανε ένα έργο της συνθέτριας Ebru Güner Cambey και το κοντσέρτο για βιολί του Cemal Recit Rey. Μετά το διάλλειμα ακούστηκε η Δωδεκανησιακή Σουίτα Νο. 1 του Γιάννη Κωνσταντινίδη και αποσπάσματα από την σουίτα του Μίκη Θεοδωράκη «Ζορμπάς». Το κοινό χειροκροτούσε στο τέλος όρθιο.
Λ. Ξ.: Η πόλη της Σμύρνης είναι ιστορικά και πολιτισμικά πολύ συνδεδεμένη με τον ελληνικό λαό. Είμαι γι' αυτόν τον λόγο πολύ ενθουσιασμένη που βρίσκομαι εδώ. Ακόμη και η γαστρονομία και γενικά η νοοτροπία είναι σχεδόν κοινή μεταξύ των δύο λαών.
Στον κόσμο της κλασικής μουσικής υπάρχουν πολύ λίγες γυναίκες μαέστροι και συνθέτριες.
Λ. Ξ.: Σε αυτόν τον τομέα που ανδροκρατείται, οι γυναίκες μαέστροι έχουν μεγάλες δυσκολίες να επικρατήσουν.
Η ίδια συνάντησε πολλές δυσκολίες και έπρεπε να προχωρεί με επιμονή. Σε πολλές χώρες έζησε την αμφιβολία για τις ικανότητες της σαν διευθύντρια ορχήστρας. Μετά όμως από τις πρώτες κιόλας πρόβες έσπαζε ο πάγος...
Λ. Ξ.: Από μία γυναίκα απαιτείται κυρίως να μένει στο σπίτι και να φροντίζει τα παιδιά της. Ακόμη και στις πιο προηγμένες χώρες παρατήρησα μία παρεμφερή κοινωνική τάση. Αρχηγικά επαγγέλματα όπως πιλότος, μάνατζερ ή διευθυντής είναι πολύ λίγες γυναίκες που τα εξασκούν. Ο μόνος τρόπος για να εξελιχθεί ένας μαέστρος είναι να ασκεί το επάγγελμα του όλο και περισσότερο. Για να το καταφέρει αυτό μία γυναίκα, πρέπει να πείθει αυτούς που είναι αρμόδιοι για μετακλήσεις καλλιτεχνών. Σε σύγκριση με τους άνδρες συναδέλφους της μία γυναίκα πρέπει να είναι πιο πειστική. Από την άλλη το κοινό είναι πολύ ανοικτό και αγκαλιάζει την παρουσία μίας γυναίκας στο πόντιουμ.
Η Συμφωνική Ορχήστρα της Σμύρνης έχει την δυνατότητα να κάνει δοκιμές εκεί που δίνει τις συναυλίες της. Είναι μία πολύ καλή ορχήστρα. Τα μέλη της ορχήστρας μου φέρθηκαν με πολύ ζέστη και μου έδωσαν από την πρώτη δοκιμή των 100% της επίδοσής τους. Η πολύ ωραία αίθουσα συναυλιών, η ικανότητα των μουσικών και το ότι χωρίς ενδοιασμούς με δέχθηκαν, με έκανε να αισθανθώ πολύ ωραία.
Ο πρόεδρος της ορχήστρας είπε ότι αυτή η συναυλία ήταν ιδιαίτερη και ότι ήταν ιδιαιτέρως ικανοποιημένος που συνεργάστηκε με μία γυναίκα μαέστρο. Το κοινό χάρηκε πολύ με το σκεπτικό ενός τέτοιου κοντσέρτου, όπου μία γυναίκα διηύθυνε ένα έργο μίας συνθέτριας και συνέπραξε με μία σολίστ.